ازدواج واقع شده در خارج از دفترخانه

گاهی زوجین عقد وازدواج را در خارج از دفاتر ازدواج جاری می کنند ، سپس برای ثبت ورسمیت بخشیدن به آن به دفتر خانه مراجعه می کنند.دراین مواردمقررات خاصی وضع شده که به ذکر آنها می پردازیم .
به موجب ماده 1 «آ.م.ث.ا.ط» در هر حوزه ای که از طرف وزارت عدلیه بر طبق ماده اوت قانون ازدواج اعلام شده باشد کلیه ازدواج و طلاقهای که درحوزه مزبور واقع بشود دریکی ازدفاتر به ثبت برسد  ولو اینکه طرفین ازدواج ساکن آن محل نباشد.
ودر همین رابطه ماده پنجم همین آیین نامه اضافه می کند: «عقد ازدواج وطلاقی که درخارج از حوزه مأموریت صاحب دفتر واقع شده و در محل وقوع عقد یا طلاق دفتر رسمی ازدواج و طلاق وجود نداشته درصورتی که متناکحین بخواهند به آن عقدیا طلاق رسمیت بدهند بایستی در یکی از دفاتر ازدواج و طلاق حاضر شده وبر طبق مقررات قانون ونظامنامه تشریفات ثبت را در دفتر و ورقه ازدواج یا طلاق تکمیل کنند.
بنظرمی رسد مادتین فوق الذکر ناظر به مواردی است که عقد به صورت شفاهی خارج از دفتر خانه انجام شود. اما مقنن برای مواردی که زوجین خود اقدام به تنظیم قباله عادی ازدواج نموده اند(و می خواهند این قباله را مستند قرار دهند وبه عبارت اخری می خواهند به آن رسمیت بدهند.)مقرراتی جدا وضع نموده است، از این قرار که : قباله های عادی ازدواج طلاق قابل ثبت در دفتر ثبت ازدواج و طلاق نمی باشد ولی زوجین میتوانند برای رسمیت دادن به آنها بر طبق مواد 66و68اصلاحی ایین نامه ثبت احوال به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه و طبق ضوابط اقرار نامه لازم درخصوص مورد تنظیم نمایند.(بند 170 مجموعه بخشنامه های ثبتی)
پیرو بخشنامه اخیر الذکر ماده32 قانون ثبت احوال مصوب 16 تیر 1355 نیز چنین حکم می کند : «... ازدواج هایی که در دفاتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد در صورت وجود شرایط زیر در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهد شد :
1-ارایه اقرار نامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج.
2-در موقع تنظیم اقرار نامه سن زوج از 20 سال تمام وسن زوجه از18 سال تمام کمتر نباشد.
3-گواهی ادارات ثبت احوال محل صدور شناسنامه های زوجین به اینکه در تاریخ اعلام واقعه طرفین در قید ازدواج دیگری نمیباشند.

ضمناً به دستور یکی از بخشنامه های ثبتی « تنظیم وتهیه هر گونه صیغه نامه وسند عادی ازدواج اعم از دائم یا موقت واستفاده ازاوراق رسمی دفتر خانه ، مهروعنوان سردفتری ازدواج وطلاق خلاف شئون سر دفتری ومقررات می باشد وبه کل ممنوع می باشد.»⁴²
« به طور کلی سر دفتر در تمام مواردی که نوعی به اسناد عادی مرتبط می باشد اعم از تهیه وتنظیم ویا تسجیل؛ دخالت ، نظارت ومسئولیتی ندارد .» «سر دفتر ممکن است به واسطه شأن وموقعیت ، دانش وتجربه خویش طرف شور ومشورت قرار گیرد ویا نقش کدخدا منشی ایفا نماید،اما باید توجه داشت که این موضوع ارتباطی به شخصیت حقوقی سر دفتر ندارد.⁴³

  برگرفته از پایان نامه دوره ی مدیریتی مدیران آینده برتر

42برداشت از مقاله جناب آفای  سید جلیل  محمدی  تحت عنوان « سیر مالکیت در ایران وچگونگی ثبت اسناد واملاک » مندرج درمجله کانون سر دفتران و دفتریاران شماره31 صفحه 50
43برداشت از مقاله  سید فریدالدین محمدی سر دفتر محترم دفتر اسناد رسمی 727 تهران تحت عنوان « تحمل دردسر یا مسئولیت تحمیلی » مندرج در مجله سردفتران ودفتر یاران شماره 36 صفحات 41و42