حضانت فرزند بعد از جدایی والدین
کودک شیرین‌ترین میوه زندگی و جزو عزیزترین نزدیکان انسان است بخصوص وقتی در سنین پایین قرار دارد. بسیاری از زوج‌ها برای حفظ آسایش و آرامش فرزندان است که برخی مشکلات و مرارت‌های زندگی را تحمل می‌کنند.
اما گاهی مشکلات و ناسازگاری‌ها به جایی می‌رسد که ادامه زندگی مشترک ممکن نیست. در این صورت تکلیف کودک چه میشود؟ نگهداری و تربیت او به چه کسی واگذار میشود؟
موافقت پدر با واگذاری حضانت
به موجب ماده 1168 قانون مدنی «نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است.» و چون حضانت تکلیف پدر یا مادری است که دارای حق حضانت است، در صورت ذی‌حق بودن نمیتواند از این تکلیف سرباز زند و آن را به دیگری واگذارد.
اگر حضانت طفل حق باشد ذی‌حق میتواند از آن صرف نظر کند یا به دیگری واگذارد؛ اما چون تکلیف ذی‌حق هم محسوب میشود نمیتواند از اجرای این تکلیف شانه خالی کند. بنابراین با وجود استدلال دادگاه موافقت کردن یا موافقت نکردن پدر در واگذاری حضانت به مادر نمیتواند علت صرف تغییر حضانت‌کننده باشد.
ضمن اینکه همان‌گونه که ذکر شد در تعیین شخص دارای حضانت اراده پدر و مادر دخالت ندارد بلکه معیار اصلی در این امر مصلحت طفل است. بنابراین هرگاه مصلحت طفل برخلاف توافق پدر و مادر باشد، این توافق نمیتواند عملی شود؛ اما هرگاه توافق بر واگذاری حضانت بین پدر و مادر صورت گیرد و این توافق به مصلحت طفل باشد دادگاه میتواند مطابق با این توافق عمل کند و حکم به تغییر حضانت‌کننده صادر کند.
پرسش و پاسخ درباره حضانت فرزند
- حضانت فرزند دختر تا چند سالگی با مادر و تا چند سالگی با پدر است؟
- حضانت فرزند پسر تا چند سالگی با مادر و تا چند سالگی با پدر است؟
- مادر و یا پدر برای گرفتن حضانت فرزندش چه کاری باید انجام دهد؟
- آیا مادر میتواند برای همیشه حضانت فرزندش را بگیرد؟
- دختر و پسر چه زمانی از سن حضانت خارج میشوند؟
- آیا پدر باید بعد از طلاق نفقه فرزندش را بپردازد؟
- در صورتیکه پدر نفقه فرزند را پرداخت نکند مجازات خواهد شد؟
- آیا پدر میتواند از ملاقات مادر با فرزند امتناع کند؟
- برای تعیین ساعت ملاقات با فرزند مادر باید به دادگاه مراجعه کند؟
- آیا پدر میتواند مادر را از حضانت فرزند محروم کند؟
- هر یک از پدر و مادر میتوانند از گرفتن حضانت فرزند امتناع کنند؟
- آیا خودداری پدر یا مادر از تحویل فرزند به طرف دیگر که حق حضانت دارد، جرم است؟
- آیا حضانت طفل پس از سن هفت سالگی میتواند به مادر داده شود؟
- آیا پس از صدور حکم حضانت طفل، می‌توان از آن سرباز زد؟
- مجازات خودداری فرد از اجرای حکم حضانت طفل چیست؟
- آیا دادگاه مجاز است در خصوص حضانت طفل در تصمیم قبلی خود تجدیدنظر کند؟
- اگر سرپرست کودک از توافقات یا تکالیف مقرر درباره حضانت طفل خودداری کند، تکلیف چیست؟
- آیا تغییر محل اقامت طفل پس از جدایی پدر و مادر امکان‌پذیر است؟
- پس از فوت پدر، حضانت طفل با مادر است یا پدربزرگ؟
- اداره اموال طفل پس از طلاق پدر و مادر با کدام یک از آنان است؟
- آیا کودکان مجاز هستند در جلسات رسیدگی به دعاوی خانوادگی حضور یابند؟
- مجازات منع از ملاقات طفل برای سرپرست او به چه میزان است؟
- رسیدگی به دعوای حضانت و ملاقات طفل در کدام دادگاه رسیدگی میشود؟
- اگر پدر توانایی تامین مخارج زندگی فرزند خود را نداشته باشد، این وظیفه به عهده کیست؟
- آیا مخارج زندگی فرزندی که خود شخصا توانایی تامین آن را دارد، بر عهده پدر است؟
- آیا با ازدواج مجدد مادر، حق حضانت فرزند از وی سلب می شود؟
- پس از فوت پدر، حضانت فرزند با مادر است یا پدربزرگ؟
- فرزندان مشترک پدر و مادر در چند سالگی می توانند تصمیم بگیرند که با کدامیک زندگی کنند؟
- آیا می توان محل اقامت فرزند را بدون اذن همسر سابق تغییر داد؟
- آیا در فرض انحطاط اخلاقی سرپرست کودک می توان حضانت او را سلب کرد؟
- آیا مادر افزون بر نفقه، می تواند بابت حضانت فرزند خود درخواست اجرت کند؟
- آیا بیماری پدر یا مادر موجب میشود که حضانت طفل از وی گرفته شود؟
- من در دادگاه حق حضانت فرزندم را دریافت کردم، اما همسرم از تحویل وی خودداری می کند. آیا این اقدام مجازات دارد؟
- دختر من دوازده سال سن دارد. آیا باید برای وی از دادگاه حکم رشد بگیریم؟
- دختر من ده ساله است. آیا نظر او بر این که با من زندگی کند، برای دادگاه معتبر است؟
- پس از طلاق از همسرم، حضانت فرزندم به من سپرده شده است. آیا می توانم شهر محل اقامت خود را تغییر دهم؟
1-حضانت فرزند دختر تا چند سالگی با مادر و تا چند سالگی با پدر است؟
حضانت دختر تا 7 سالگی با مادر و تا 9 سالگی با پدر است.
2-حضانت فرزند پسر تا چند سالگی با مادر و تا چند سالگی با پدر است؟
حضانت فرزند پسر تا 7 سالگی با مادر و تا 15 سالگی با پدر است.
3-مادر و یا پدر برای گرفتن حضانت فرزندش چه کاری باید انجام دهد؟
یا میتواند وکیل بگیرد و یا خود ضمن مراجعه به دادگاه حضانت فرزند را بگیرد.
4-آیا مادر میتواند برای همیشه حضانت فرزندش را بگیرد؟
اگر وکالت بلاعزل حضانت فرزند را گرفته باشد حضانت فرزند با مادر خواهد بود.
5-دختر و پسر چه زمانی از سن حضانت خارج میشوند؟
دختر از سن 9 سالگی و پسر از سن 15 سالگی از سن حضانت خارج میشوند.
6-آیا پدر باید بعد از طلاق نفقه فرزندش را بپردازد؟
تا زمانیکه پدر در قید حیات میباشد پرداخت نفقه فرزند بر عهده او خواهد بود.
7-در صورتیکه پدر نفقه فرزند را پرداخت نکند مجازات خواهد شد؟
در صورت عدم پرداخت نفقه مجازات حبس خواهد داشت.
8-آیا پدر میتواند از ملاقات مادر با فرزند امتناع کند؟
خیر در صورتیکه پدر و یا مادر از ملاقات دیگری با فرزند امتناع کند به مجازات حبس و جزای نقدی محکوم خواهد شد.
9-برای تعیین ساعت ملاقات با فرزند مادر باید به دادگاه مراجعه کند؟
مادر میتواند برای تعیین ساعت ملاقات به شورای حل اختلاف محل اقامت پدر و فرزند مراجعه کند.
10-آیا پدر میتواند مادر را از حضانت فرزند محروم کند؟
خیر هیچ از یک از پدر و مادر نمیتوانند دیگری را از حضانت فرزند محروم کنند به دلیل اینکه حضانت هم حق است و هم تکلیف.
11-هر یک از پدر و مادر میتوانند از گرفتن حضانت فرزند امتناع کنند؟
خیر به دلیل اینکه حضانت فرزند تکلیفی است که قانون گذار بر عهده پدر و مادر گذاشته است لذا در صورت امتناع هر یک حضانت با دیگری خواهد بود.
12-آیا خودداری پدر یا مادر از تحویل فرزند به طرف دیگر که حق حضانت دارد، جرم است؟
اگر بعد از طلاق، والدی که صرفاً حق ملاقات طفل را دارد، از استرداد طفل مشترک خودداری کند مرتکب بزه خودداری از استرداد طفل مشترک شده است.
13-آیا حضانت طفل پس از سن هفت سالگی میتواند به مادر داده شود؟
قانونگذار حضانت بیش از 7 سال فرزندان اعم از اناث و ذکور را به پدر واگذار نموده است لیکن با توجه به‌ماده 1173 قانون مدنی و این که نظریه مشورتی اداره‌ی حقوقی تحت شماره 4771/7-15/11/69 اشعار می‌دارد آنچه که در مورد حضانت اطفال باید مورد توجه قرار گیرد مصلحت خود طفل است نه عسروحرج پدر و مادر، بنابراین اگر دادگاه مصلحت بداند که طفل قبل از سنین مربوطه نزد پدر باشد یا بعد از سنین مذکور نزد مادر باشد یعنی پدر را صالح نداند، میتواند تصمیم مقتضی اتخاذ نماید. لذا در خصوص پرسش، اگر دادگاه حضانت مادر را به مصلحت کودک بداند، می تواند حکم به حضانت و سرپرستی فرزند صغیر توسط مادر صادر کند.
14-آیا پس از صدور حکم حضانت طفل، می‌توان از آن سرباز زد؟
بنابرِ ماده 40 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، هرکس از اجراي حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند يا مانع اجراي آن شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذي نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأي نخستين تا زمان اجراي حکم بازداشت مي شود.
15-مجازات خودداری فرد از اجرای حکم حضانت طفل چیست؟
بنابرِ ماده 40 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، هرکس از اجراي حکم دادگاه در مورد حضانت طفل استنکاف کند يا مانع اجراي آن شود يا از استرداد طفل امتناع ورزد، حسب تقاضاي ذي نفع و به دستور دادگاه صادرکننده رأي نخستين تا زمان اجراي حکم بازداشت مي شود.
16-آیا دادگاه مجاز است در خصوص حضانت طفل در تصمیم قبلی خود تجدیدنظر کند؟
بنابرِ ماده 41 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، هرگاه دادگاه تشخيص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداري و ساير امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است يا در صورتي که مسؤول حضانت از انجام تکاليف مقرر خودداري کند ويا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذي حق شود، مي تواند در خصوص اموري از قبيل واگذاري امر حضانت به ديگري يا تعيين شخص ناظر با پيش بيني حدود نظارت وي با رعايت مصلحت طفل تصميم مقتضي اتخاذ کند.
17-اگر سرپرست کودک از توافقات یا تکالیف مقرر درباره حضانت طفل خودداری کند، تکلیف چیست؟
بنابرِ ماده 41 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، هرگاه دادگاه تشخيص دهد توافقات راجع به ملاقات، حضانت، نگهداري و ساير امور مربوط به طفل برخلاف مصلحت او است يا در صورتي که مسؤول حضانت از انجام تکاليف مقرر خودداري کند ويا مانع ملاقات طفل تحت حضانت با اشخاص ذي حق شود، مي تواند در خصوص اموري از قبيل واگذاري امر حضانت به ديگري يا تعيين شخص ناظر با پيش بيني حدود نظارت وي با رعايت مصلحت طفل تصميم مقتضي اتخاذ کند.
18-آیا تغییر محل اقامت طفل پس از جدایی پدر و مادر امکان‌پذیر است؟
بنابرِ ماده 42 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، صغير و مجنون را نمي توان بدون رضايت ولي، قيم، مادر يا شخصي که حضانت و نگهداري آنان به او واگذار شده است از محل اقامت مقرر بين طرفين يا محل اقامت قبل از وقوع طلاق به محل ديگر يا خارج از کشور فرستاد، مگر اينکه دادگاه آن را به مصلحت صغير و مجنون بداند و با درنظر گرفتن حق ملاقات اشخاص ذي حق اين امر را اجازه دهـد. دادگاه درصـورت موافقت با خـارج کردن صغيـر و مجنون از کشور، بنابر درخواست ذي نفع، براي تضمين بازگرداندن صغير و مجنون تأمين مناسبي اخذ مي کند.
19-پس از فوت پدر، حضانت طفل با مادر است یا پدربزرگ؟
بنابرِ ماده 43 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، حضانت فرزنداني که پدرشان فوت شده با مادر آنها است مگر آنکه دادگاه به تقاضاي ولي قهري يا دادسـتان، اعطاي حضـانت به مادر را خلاف مصلحت فرزند تشخيص دهد.
20-اداره اموال طفل پس از طلاق پدر و مادر با کدام یک از آنان است؟
بنابرِ ماده 44 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، درصورتي که دستگاههاي اجرائي موضوع ماده (۵) قانون مديريت خدمات کشوري مصوب ۸/۷/۱۳۸۶، ملزم به تسليم يا تمليک اموالي به صغير يا ساير محجوران باشند، اين اموال با تشخيص دادستان در حدود تأمين هزينه هاي متعارف زندگي بايد در اختيار شخصي قرار گيرد که حضانت و نگهداري محجور را عهده دار است، مگر آنکه دادگاه به نحو ديگري مقرر کند.
21-آیا کودکان مجاز هستند در جلسات رسیدگی به دعاوی خانوادگی حضور یابند؟
بنابرِ ماده 46 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، حضور کودکان زير پانزده سال در جلسات رسيدگي به دعاوي خانوادگي جز در موارد ضروري که دادگاه تجويز مي کند ممنوع است.
22-مجازات منع از ملاقات طفل برای سرپرست او به چه میزان است؟
بنابرِ ماده 54 قانون حمایت از خانواده مصوب 1391، هرگاه مسؤول حضانت از انجام تکاليف مقرر خودداري کند يا مانع ملاقات طفل با اشخاص ذي حق شود، براي بار اول به پرداخت جزاي نقدي درجه هشت و درصورت تکرار به حداکثر مجازات مذکور محکوم مي شود.
در ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1391، جزای نقدی درجه هشت تا ده میلیون ریال مشخص شده است.
23-رسیدگی به دعوای حضانت و ملاقات طفل در کدام دادگاه رسیدگی میشود؟
بنابرِ ماده 4 قانون حمایت از خانواده مصوب 1392، رسیدگی به دعوای حضانت و ملاقات طفل در صلاحیت دادگاه خانواده است.
24-اگر پدر توانایی تامین مخارج زندگی فرزند خود را نداشته باشد، این وظیفه به عهده کیست؟
در صورت فوت پدر و یا عدم توانایی مالی او برای پرداخت نفقه اولاد، این وظیفه به عهده جد پدری میباشد.
25-آیا مخارج زندگی فرزندی که خود شخصا توانایی تامین آن را دارد، بر عهده پدر است؟
پدر نسبت به پرداخت نفقه فرزندی که دارای شغل و درآمد مشخص است مسئوولیت ندارد.
26-آیا با ازدواج مجدد مادر، حق حضانت فرزند از وی سلب می شود؟
اگر مادری در صورتی که حق حضانت طفل با اوست بخواهد ازدواج کند حق حضانت از وی سلب میشود و در صورت صلاحیت پدر به وی اعطا میگردد، مگر اینکه در زمان طلاق، توافقی در این خصوص کرده باشند.
27-پس از فوت پدر، حضانت فرزند با مادر است یا پدربزرگ؟
در صورت فوت پدر، حضانت طفل با مادر زنده است هر چند این طفل جد پدری یا قیم داشته باشد مگر در صورت عدم صلاحیت مادر.
در فرض فوت پدر، ازدواج مجدد مادر نیز حضانت را از او سلب نمی کند.
28-فرزندان مشترک پدر و مادر در چند سالگی می توانند تصمیم بگیرند که با کدامیک زندگی کنند؟
فرزند دختر تا 9 سال قمری و فرزند پسرتا 15 سال قمری تحت حضانت والدین خود هستند. فرزند دختر پس از اتمام سن 9 سالگی و فرزند پسر پس از اتمام سن 15 سالگی در تعیین محل زندگی خود ( نزد پدر یا مادر) مختار میباشند.
29-آیا می توان محل اقامت فرزند را بدون اذن همسر سابق تغییر داد؟
پدر یا مادری که حضانت طفل به آنها داده شده حق ندارند طفل را به محلی غیر از محل اقامت طرفین یا خارج از کشور ببرد یا بفرستد مگر با کسب اجازه از دادگاه.
30-آیا در فرض انحطاط اخلاقی سرپرست کودک می توان حضانت او را سلب کرد؟
اگر در صورت انحطاط اخلاقی پدر یا مادری که طفل در حضانت اوست سلامت روانی و جسمی طفل دستخوش خطر قرار گیرد این دادگاه است که برای حضانت طفل تصمیم لازم را خواهد گرفت.
31-آیا مادر افزون بر نفقه، می تواند بابت حضانت فرزند خود درخواست اجرت کند؟
مادر در قبال قبول حضانت و نگهداری طفل نمیتواند مطالبه اجرت نماید چرا که نگهداری اطفال هم حق و هم تکلیف ابوین است ، لکن نفقه فرزند بر عهده پدر و سپس جد پدری است.
32-آیا بیماری پدر یا مادر موجب میشود که حضانت طفل از وی گرفته شود؟
چنانچه پدر یا مادری که حضانت طفل بر عهده وی میباشد به بیماری لاعلاج و واگیردار دچار شود حق حضانت ساقط میشود مگر اینکه شخص بتواند در این خصوص پرستار بگیرد.
33-من در دادگاه حق حضانت فرزندم را دریافت کردم، اما همسرم از تحویل وی خودداری می کند. آیا این اقدام مجازات دارد؟
اگر کسی که حضانت طفل به او عهده اوست پس از اتمام زمان حق حضانت، از دادن طفل به شخصی که قانوناً حق مطالبه دارد خودداری نماید برابر قانون به مجازات 3 تا 6 ماه حبس و یا جزای نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا سه میلیون ریال محکوم خواهد کرد.
34-دختر من دوازده سال سن دارد. آیا باید برای وی از دادگاه حکم رشد بگیریم؟
ضرورت احراز رشد بعد از سن بلوغ صرفاً به منظور تجویز دخل و تصرف فرد بالغ در امور مالیش میباشد.
35-دختر من ده ساله است. آیا نظر او بر این که با من زندگی کند، برای دادگاه معتبر است؟
با رسیدن طفل به سن بلوغ که در پسر ۱۵ سال تمام قمری و در دختر ۹ سال تمام قمری است موضوع حضانت منتفی و فرد بالغ در مرحله انتخاب میتواند با هر یک از والدین خود که بخواهد زندگی نماید.
36-پس از طلاق از همسرم، حضانت فرزندم به من سپرده شده است. آیا می توانم شهر محل اقامت خود را تغییر دهم؟
بر اساس ماده 42 قانون حمایت از خانواده مصوب 1392، بدون رضایت همسر سابق خود، نمی توانید شهر محل اقامت فرزندتان را تغییر دهید، مگر آن که دادگاه آن را به مصلحت کودک بداند و حق ملاقات را لحاظ نماید.
منبع:موسسه حقوقی دکتر مهدی براتعلی‌پور -یاسا-خبرنگاران جوان
لطفا صبر کنید ...