سفره عقد يکي از سفرههاي سنتي ايراني است که در مراسم عقد و يا هنگام عروسي پهن ميشود و عروس و داماد بر سر آن مينشينند و به خطبه عقد گوش فرا ميدهند.سفره عقد در اکثر شهرهاي ايران رواج دارد و در آن شش ظرف که هرکدام محتوي چيزي است که بيانگر آرزويي براي عروس داماد است، قرار دارد اين ظروف معمولاً شامل : گردو، بادام، فندق، نان و نبات و تخم مرغ ميباشند.
در ميان اينها ظرف هايي از شيريني و نان پنير وسبزي، جام هايي از عسل و ماست که کنايهاي از شيريني و ترشي در کنار هم در زندگي مشترک ميباشند قرار دارد . تخم مرغ نمادي است براي باروري و زايش اولاد توسط عروس ونان نمادي براي برکت ورزق و رورزي است.نبات براي شيرين کامي و...
اجزاي سفره عقد به گواهي تاريخ يکي از رسوم و گزينش هاي پيشينيان بي حکمت و بي دليل نبود . در واقع گستردن بساط عقد پيش از عروس و داماد نوعي کارت تبريک گويا با آرزوي سعادت براي زوج جوان بود .
با اين هدف وبه اين مضمون هر ترکيب و ماده اي که در اين سفره به کار مي رفت ، معنايي ويژه و زيبا در خود داشت . شايد امروز بيشتر عروس و داماد ها و اطرافيان آنها ندانند که معناي ترکيب سفره عقد چيست و در اساس به چه منظور ي گسترده مي شود .
يعني از يک رسم پر معناي ديرين فقط صورت ظاهري آن حفظ شده و به جا مانده است . در ادامه به معرفي اجزاي سفره عقد مي پردازيم :
قرآن مجيد
قرآن مجيد کتاب خدا به نشانه ي مورد تاييد قرار داشتن وصلت از سوي خداوند و طلب يمن و برکات الهي جلو آينه و بالاي جانماز در سفره عقد قرار مي گيرد.
آينه و شمعدان
آينه همچنان که در خريد عروسي آينه در سرلوحه و پس از قرآن مجيد قرار دارد ، در سفره عقد نيز در صدر سفره و رو به عروس و داماد قرار مي گيرد تا با نگريستن در آن دلهايشان نسبت به هم مانند آينه صاف و زلال باشد و سعادتمند شوند . يک جفت شمعدان، شمعدانها در دو سوي آينه جاي دارند و شمع هاي فروزان درون آنها هنگام جاري شدن صيغه عقد ،نشانه آرزوي روشنايي وگرمي در پيوند عروس و داماد است . جنس شمعدان با قاب آينه يکي و معمولاً نقره برنز يا بلورين مي باشد.
جانماز
جانماز پيشاپيش آينه گسترده مي شود و روي آن مهر و تسبيح زيبايي قرار مي دهند تا گواهي بر پاي بندي زوج نسبت يه اصول دين اسلام باشد و تبرک آن شامل حال عروس و داماد شود . اين سجاده و زير مهري کوچک روي آن يا از جنس ترمه قديمي به جا مانده در خانواده با آستر ساتن خوش رنگي مانند زرشکي و غيره مي باشد يا آن را مخصوص عروس از مخمل سفيد مي دوزند و رويش را با نخ براق نقره اي سوزن دوزي مي کنند .
مهر
مهر اين جا نماز به شکل قلب يا گل يا اشکال زيبا واستثنايي ديگر در سفره عقد انتخاب مي شود.
کاسه نبات
در يک سوي بالاي سفره عقد توده اي از نبات را به شکل زيباي قالبي خاص که گاه در چندين طبقه تهيه شده است ، قرار مي دهند . نبات نماد آروزي شيريني پيوند عروس داماد است که معمولاً آن را از نبات اعلاي زعفراني تدارک مي بينند.
نقل و سکه
نقل به نشانه ي شيرين کامي و سکه براي افزايش روزي عروس و داماد سر سفره ي عقد گذاشته مي شود . امروز مخلوطي از نقل سه مرواريد و پولک را در بسته بندي هاي کوچک يا اشکال ابتکاري ديگر قرار مي دهند واين تورها را با شکوفه و روبان تزيين مي کنند.سکه هاي ويژه سفره عقد ،طلايي رنگ است که روي آن مبارک باد يا نام مبارک حضرت مهدي (عج) ضرب مي شود .
تخم مرغ
از دير باز تا کنون تخم مرغ نماد تولد وتداوم نسل است از اين رو پيداست که نهادن آن بر سفره ي عقد به نيت ادامه نسل زن و مرد و باروري ازدواج آن دو مي باشد. معمولاً براي تبرک تعداد تخم مرغ ها را پنج دوازده يا چهارده به نيت پنج تن دوازده امام (ع)و چهارده معصوم(ع)انتخاب مي کنند.
فندق گردو و بادام
اين خوراکي هاي مقوي و پر مايه الهي رانيز به نشان گسترده بودن سفره خوراک عروس و داماد و توانمندي آنها سر سفره عقد مي گذارند.
نان و پنير
نان را به نشانه ي برکت خداوند و پنير را با نيت وسعت روزي و سپيد بختي بر سر سفره عقد مي نشانند . امروز نان و پنير را به صورت لقمه هاي کوجک در مي آورند و با نايلون محافظ غذا مي پوشانند.
سبزي
را به نشانه ي سلامتي سر سبزي و خرمي در سفره عقد مي گذارند. سبزي عقد، سبزي خوردن است که از تره ريحان شاهي نعناع تربچه پيازچه تشکيل مي شود.
گل
به نشانه شادابي و طراوات و به عنوان نمادي از زيبايي اين پيوند سبدي از گل بر سفره عقد مي نشانند. همچنين براي آراستن اجزاي ديگرسفره عقد نيز از شاخه هاي گل و گلبرگ هاي رنگين استفاده مي کنند . گل سرخ يا رز نماد شناخته شده عشق در سراسر جهان است .
شيريني
آشکار است که شيريني به نشانه به ارمغان آوردن شهد خوشبختي بر سر سفره عقد مي نشيند. معمولاً هر دو نوع شيريني خشک و تر را به اين منظور به کار مي برند شيريني سفره عقد بايد خوش ريخت کوچک وتازه باشد.
ميوه
نهادن ميوه هاي رنگين بر سر سفره عقد به منزله برخورداري عروس و داماد از مواهب رنگارنگ الهي ونعمت هاي طبيعي زندگي است.
عسل
مراسم عسل در دهان همديگر گذاشتن پس از جاري شدن صيغه عقد به منظور آن که عروس داماد در آينده مايه ي شيرين کامي و دلارامي هم باشند.
جا حلقه اي
حلقه ي ازدواج زوج معمول امشابه هم است و در جعبه مخصوصي از طلا فروشي خریداري ميگردد . اين حلقه را بر جايگاه خاص و زيبايي پيش پاي عروس و داماد مي گذارند. تا پس از جاري شدن صيغه عقد آن را در انگشت هم جاي دهند.
خونچه نان و اسپند
به مفهوم سفره کوچک است و در اصطلاح به طبق هايي چوبي گفته مي شد که در آن وسايل عقد را قرار مي دادند. نان: در گذشته نان سر سفره عقد سنگک بود اما امروزه هر نوع ناني رامي توان به اين منظور مورد استفاده قرار داد. اسپند علاوه بر دود کردن اسپند در آغاز هر يک از مراسم و جشن هاي مربوط به ازدواج از جمله عقد به نيت دور داشتن چشم بد از وصلت جديد و از جان عروس و داماد.
کله قند
ساييدن يک جفت کله قند هم شکل و هم اندازه روي پارچه اي بر سر عروس و داماد به نيت فروباريدن شادي و شييرني بر سر آنها طي زندگي مشترک صورت مي گيرد. تور قند ساييدن حرير تور با پارچه نازک سپيد رنگي را به شکل مربع يا مستطيل تهيه مي کنند تا کله قند ها روي آن بر سر عروس و داماد ساييده شود .
