گواهی های پزشکی:
آنچه که مسلم است رعایت بهداشت در این خصوص در سطوح اجتماعی و خانوادگی مورد توجه مقنن می باشد. در جای جای قوانین می توان موارد مربوط به این مقوله را یافت. در مورد دفاتر ازدواج نیز مقنن سر دفتررا مکلف به اخذ برخی گواهی های پزشکی بعضأ با ضمانت اجرای شدید نموده، که ما در اینجا به ترتیب به آنها می پردازیم. 6
1-گواهی سلامتی از امراض مورد نظر طرف مقابل
قانونگذار، ابتدا در ماده 1041«ق.م» مقرراتی را وضع کرد بر این منوال که : هر یک از طرفین می تواند برای انجام وصلت منظور از طرف مقابل تقاضا کند که تصدیق طبیب به صحت از امراض مسریه مهم از قبیل سفیلیس و سوزاک و سل را ارائه دهد.
2- گواهی سلامتی از امراض مسریه مهم
از آنجا که مقنن در این ماده هیچگونه تکلیفی را نه به زوجین نه به سر دفتر ازدواج بارننموده و بعلاوه طرفین به واسطه تعارفات و حجب و حیای معمول عملأ چنین تقاضایی را اساسأ مطرح نمی نمایند. لذا قانونگذار در سال 1317 به مبادرت به طرح و تصویب قانونی تحت عنوان قانون لزوم ارائه گواهی پزشک قبل از وقوع ازدواج نموده.
در ماده 2 این قانون دفاتر ازدواج مکلف می شوند که قبل از وقوع ازدواج از نامزدها گواهینامه پزشک مبنی بر نداشتن امراض مسریه مهم که نوع آنها از طرف وزارت دادگستری معین و اعلام می گردد را مطالبه نموده و پس از بایگانی آن به عقد ازدواج و ثبت آن با قید موجود بودن گواهی پزشک بر تندرستی نامزدها اقدام نماید.
درماده 4 این قانون سر دفتر متخلف از انجام این وظایف را مستوجب عقوبتی می نماید که در بحث تخلفات سر دفتران به آن می پردازیم.
این قانون همچنین صدور گواهی موضوع این قانون را به عهده پزشکانی که پروانه مخصوص از وزارت دادگستری برای این کار داشته باشند می گذارد که البته ترتیب صدور گواهینامه پزشک و تعیین دستمزد آنها موکول به آیین نامه ای جدا گانه می باشدکه از موضوع بحث خارج است. ماده 3 همین قانون و تبصره آن ضمنأ برای پزشک متخلف نیز مجازاتی در نظر گرفته که البته از مجازات سر دفتر متخلف در این باب شدید تر می باشد که ما در باب تخلفات به آن خواهیم پرداخت.
مدلول قاون فوق بخصوص تاکید مکرر برسری بودن این بیماریها، این نتیجه گیری را به دست می دهد که پس از درمان قطعی و کامل این بیماریها و ارائه گواهی مربوطه، ثبت ازدواج بلامانع خواهد بود. اما سوالی که باقی می ماند آن است که از نظر مقنن امراض مسریه مهم کدامند؟ بند 196مجموعه بخشنامه های ثبتی امراض ساریه مهم را سوزاک سفیلیس،شانکرنرم و نیکلافاور ذکر می کند. نگاهی به نوع این بیماریها این موضوع را به ذهن متبادردر میکند که مقصود قانونگذاروضع این قانون رعایت بهداشت خانواده و سلامت آن از بیماریهایی است که معمولأ نمود چندانی نداشته و مخفی می باشند چرا که این امراض همگی از بیماریهای آمیزشی بوده و به طور معمول بیماریهای آمیزشی مخفی و بدور از تشخیص دیگران می باشد والا امراض مسریه بیش از این موارد می باشد البته بیماریهای آمیزشی دیگری نیز وجود دارد که قانونگذار از نامبردن آنها صرفنظر کرده مانند گرانولوم آمیزشی که مخصوص مناطق حاره می باشد.
با توجه به نوع آب و هوای کشور ما به خصوص اینکه بیشتر مناطق ایران روی نوار بیابانی گرم و خشک قرار دارد، مسلمأ در صورت شیوع این بیماری در این مناطق، مقنن محترم موضوع را مورد مواقه بیشتر قرار خواهند داد. البته در این خصوص نکته قابل توجه آنست که مقنن در ماده 1041«ق.م» سل را نیز نام می برد ولی در بخشنامه موصوف نامی از این بیماری ذکر نشده که این اختلاف چیزی جز اهمیت بیماریهای آمیزشی در تصویب بخشنامه مذکور را به ذهن تداعی نمی کند. ( چرا که سل از امراض آمیزشی نمی باشد و در بخشنامه قید نگردیده ولی در قانون مدنی ذکر گردیده.)
از میان بیماریهای 4 گانه فوق سوزاک و سفلیس بسیار شایع و در مواردی خطرناک می باشد که در مواردی حتی امکان عقیم شدن مرد و زن نیز وجود دارد. بیماری سوم یعنی شانکرنرم گاهی با بیماری دوم یعنی شانکر سفلیسی توام می باشد که تحت عنوان شانکر مختلط (یا شانکرملکسیت) شناخته می شود بیماریهای چهارم یعنی نیکلوفاور از بیماریهای آمیزشی بسیار نادر بوده که به هر حال مقنن شاید به لحاظ عوارض و عواقب آن، این بیماری را مد نظر قرار داده است. 8
به هر حال مراتب مندرج در صفحه قبل موجد آنچنان اهمیتی در این مسا له شده که مقنن مجددأ در بخشنامه ای جداگانه موضوع پیگیری و تعقیب مساله را مورد تاکید و تایید قرار داده آنچنان که مقرر می دارد که علاوه بر دادسرای محل باید موضوع تعقیب و پیگیری حتی به استحضار سازمان ثبت نیز برسد. (بند 196 مجموعه بخشنامه های ثبتی) .9
مسئله دیگری که باعث صدور بخشنامه ای جداگانه پیرو قانون فوق الذکر شده این سؤال است که در مورد اتباع ایران مقیم خارج از کشور که وسیله وکالت دادن به کسانیکه مقیم کشورایران هستند نسبت به انجام تشریفات عقد ازدواج اقدام می نماید تهیه و ارائه گواهی نامه پزشکی مورد بحث چگونه خواهد بود. در این خصوص بخشنامه ص 6/25 ااذغان می دارد که ذینفع از مراجع صلاحیتدار، نداشتن امراضی مسریه لازم که مورد تاکید کنسولگری ایران قرار گرفته باشد را تحصیل و به پزشکان مجاز محل ثبت ازدواج تسلیم نمایند که طبق آن گواهی نامه منظور صادر گردد. در پایان لازم به ذکر است که تبصره ماده 2 قانون مورد بحث دختران را از داشتن گواهینامه پزشک در قسمت امراض زهروی معاف نموده است.
3- گواهی سلامتی از بیماریهای که موجب عوارض سوء در اولاد یا زوجین خواهد شد.
طبق تبصره ذیل ماده 23 قانون حمایت خانواده دفاتر ازدواج مکلفند گواهی صحت مزاج نسبت به عوامل یا بیماریهای دیگری که موجب بروز بیماریها یا عوارض سوء در اولاد یا زوجین خواهد شد نیز مطالبه نماید.
این تبصره در ادامه می افزاید: نوع عوامل و بیماریهای مذکور را وزارت بهداری و وزارت دادگستری تعیین خواهد نمود.
مصادیق این تبصره را می توان 2 مورد ذکر کرد:
یک:کزاز
ماده واحده الزام تزریق واکسن ضد کزاز برای بانوان قبل از ازدواج مصوب 23/1/1367: «به منظور پیشگیری از تلفات ناشی از کزاز کودکان بانوان مکلفند قبل از وقوع عقد ازدواج در مناطقی که وزارت بهداشت درمان آموزش پزشکی اعلام می نماید نسبت به واکسینه کردن خود علیه بیماری کزاز اقدام نمایند.
دفاتر ازدواج موظفند قبل از ازدواج گواهینامه معتبر مبنی بر واکسیناسیون ضد کزاز اززوج اخذ و پس از بایگانی نسبت به انجام و ثبت عقد با ذکر مشخصات گواهی اقدام نمایند.
همچنین وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی موظف است تسهیلات لازم را برای این امر در اختیار مراجعین قرار دهد. «بعلاوه در مورد واکسیناسیون های دیگر تعیین نوع واکسن و گروه سنی و منطقه تزریق بر اساس تشخیص و لزوم وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی خواهد بود». ضمنأ در تبصره 3 و 5 این ماده واحده برای سر دفتر متخلف مجاز اعقایی در نظر گرفته شده که در باب تخلفات سر دفتران آنها را مرور خواهیم کرد.
دو:تالاسمی
تصویبنامه در خصوص آزمایش تالاسمی قبل از ازدواج مصوب 10/10/1376 هیئت وزیران: آزمایش تشخیص ناقلین تالاسمی قبل از ازدواج اجباری و دفاتر ازدواج گواهی نامه مربوطه را از نامزدها مطالبه و پس از آن به عقد و ازدواج و ثبت آن با قید موجود بودن گواهی نامه یاد شده اقدام نمایند. البته لازم به ذکر است که این تصویبنامه فاقد نص صریح قانون در خصوص ضمانت اجرای آن می باشد.
4-گواهی مربوط به عدم اعتیاد به مواد مضر:
گرچه ماده قانونی که صراحتأ دلالت بر الزام بر ارائه گواهی مزبور باشد وجود ندارد، اما شاید بتوان گفت بنا به مدلول بند 9 ماده 8 قانون حمایت خانواده.10 می توان چنین استنباط کرد که اگر قانونگذار اعتیاد به مواد مضر را از موارد تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش می داند بطریق اولی باید این مورد از مواردی باشد که قانونگذار برای استحکام مبانی خوانواده از قبل ازدواج هم آنرا مورد توجه بداند.شاید بنا به همین استباط باشد که در حال حاضر ارائه گواهی مبنی بر عدم اعتیاد به مواد مضر بطور جدی از طرف سر دفتران ازدواج مورد مطالبه قرار می گیرد و عملأ جزء رویه عمومی آنان قرار گرفته است.
ضمنأ ماده 11 آیین نامه اجرای قانون حمایت خانواده منظور از اعتیاد مضر هر نوع ابتلاء به مواد مخدر نوشابه های الکلی یا قمار یا امثال آن که استمرار داشته و موجب صدمات و خسارات جسمانی مادی و معنوی شخص معتاد یا همسر یا اولاد زوجین گردیده می داند. در این خصوص رویه حاکم ناظر بر ارائه گواهی در مورد نداشتن اعتیاد به مواد مخدرو نوشابه های الکلی می باشد ولی در خصوص موارد دیگر نظیر قمار و امثال آن بنظر نگارنده موکول به گزارش احتمالی و در نهایت اثبات موضوع بطور کاملأ مستند و مستدل خواهد بود.
برگرفته از پایان نامه دوره ی مدیریتی مدیران آینده برتر
6- لازم به ذکر است که تخلف سردفتر از ادای وظایف قانونی موضوع ماده 2 این قانون تأثیری در نفس عقد ازدواج و صحت آن ندارد و تنها موجب تعقیب و محکومیت سر دفتر خواهد شد.
8- دکتر یزدی . مرتضی . دانستنیهای پزشکی. نشر افکار. چاپ دوم.ص 582- 589
9- البته این میزان توجه در تعقیب و پیگیری چنین مواردی از طرف سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در خور توجه و ستایش می باشد اما عنایت به اهمیت مسأله مناسب است نهادهای مرتبط دیگر نیز توجه بیشتری به مسأله مبذول دارند آنچنان که در برخی ممالک پیشرفته اطلاعیه بیماریهای آمیزشی اجباری است . هر فردی همینکه احساس بیماری آمیزشی در خود کرد ملزم است بیماری خود را در عرض 20 ساعت به درمانگاه مربوط امراض آمیزشی اطلاع دهد و به معالجه بپردازد زیرا معالجه بیماریهای آمیزشی اجباری و مجانی است و بیمار موظف است
10 - بند 9 ماده 8 « ق.ح.خ» :در موارد زیر زن یا شوهر حسب مورد می تواند از دادگاه تقاضای صدور گواهی عدم امکان سازش نماید و دادگاه در صورت احراز آن موارد گواهی عدم امکان سازش صادر خواهد کرد: ... بند 9 ابتلاء به هر گونه اعتیاد مضری که به تشخیص دادگاه به اساس زندگی خانوادگی خلل وارد آورد و ادامه زندگی زناشوئی را غیر ممکن سازد. »
لطفا صبر کنید ...